Olivier is een negenjarige jongen die in Londen woont. Toen hij drie jaar was, at hij een pinda gehuld in melkchocolade en een laagje suiker.
Minder dan een minuut later zwelde zijn gezicht op en begon hij naar adem te snakken.
Olivier moet sindsdien uitkijken wat hij eet. Hij mag geen taart eten op verjaardagsfeestjes en geen desserts die in de schoolkantine worden aangeboden.
Hij kan niet deelnemen aan klassikale activiteiten die met eten te maken hebben en kan zelden in een restaurant gaan eten. Hij is geen alleenstaand geval.
Olivier is een van de 250 miljoen mensen wereldwijd die lijden aan een voedselallergie,1 een aandoening die meer kinderen dan volwassenen treft. Verontrustend genoeg neemt het fenomeen stilaan epidemische proporties aan. In de VS is de prevalentie van voedselallergieën bij kinderen tussen 1997 en 2011 met 50 procent gestegen, terwijl pinda-allergieën – die bijzonder ernstig en persistent kunnen zijn – tussen 1997 en 2017 meer dan verdrievoudigd zijn.2
"De complicaties als gevolg van voedselallergieën gaan veel verder dan hun onmiddellijke fysieke gevolgen", zegt dr. Stefan Catsicas, managing partner van Skyviews Life Science, een particulier adviesbureau dat gespecialiseerd is in precisiegezondheid en een lange levensduur.
"Ze zorgen voor belangrijke problemen in gezinnen, zoals sociale isolatie en angst, en kunnen in sommige gevallen uitgroeien tot chronische levensbedreigende aandoeningen."
En er zijn ook de economische kosten. Vandaag de dag bedragen de kosten voor de zorg voor kinderen met voedselallergieën in de VS 25 miljard dollar per jaar en gemiddeld 4200 dollar per kind per jaar.3
Tot voor kort was, vanwege een gebrek aan goedgekeurde behandelingen, het vermijden van allergenen de enige manier om allergische reacties te voorkomen.
Dankzij enkele nieuwe behandelingen, de ontwikkeling van innovatieve voedselallergieproducten en een strengere regelgeving voor voedseletiketten, kan het leven van Olivier en andere patiënten met voedselallergie echter al snel een stuk gemakkelijker worden.
Een evolutionaire mismatch?
Dr. Catsicas legt uit dat allergische reacties optreden wanneer het immuunsysteem van het lichaam – in het bijzonder de immunoglobuline E-antilichamen (IgE) – bepaalde voedingsmiddelen per ongeluk behandelt als bedreigingen en overreageert met het vrijkomen van een aantal chemicaliën, die symptomen veroorzaken zoals zwelling van het gezicht, rode uitslag of braken.
Hun bestaan lijkt op het eerste gezicht vreemd. Het immuunsysteem van de mens kan zich opmerkelijk goed aanpassen. Het vermogen om bedreigingen te detecteren, is geëvolueerd en verbeterd over miljoenen jaren heen.
Het lijkt dus vreemd dat het immuunsysteem op deze manier kan falen.
Sommige wetenschappers schrijven allergieën toe aan een 'evolutionaire mismatch', namelijk dat een bepaald aantal van de interne mechanismen van het lichaam zich hebben ontwikkeld in een omgeving die radicaal verschilt van de omgeving waarin mensen vandaag leven.
Deze mismatch vloeit voort uit het trage tempo van de evolutie en de snelle veranderingen in de menselijke samenleving. Kortom, ons spijsverteringssysteem heeft geen tijd gehad om zich aan te passen aan de intensief gekweekte of verwerkte voedingsmiddelen die enkele decennia geleden in de schappen van supermarkten verschenen.
Een andere verklaring voor de explosie van allergieën zijn radicale veranderingen in onze eetgewoonten.
Toen de globalisering begon en het internet zich verspreidde, kregen mensen plotseling toegang tot een breed scala aan voedingsmiddelen uit verschillende culturen – voedingsmiddelen die het immuunsysteem van bepaalde personen niet aankon.
Een studie heeft bijvoorbeeld aangetoond dat noten al eeuwenlang een veelvoorkomend ingrediënt zijn in de Chinese keuken, maar dat de verspreiding ervan naar Europa heeft geleid tot een piek in het aantal Europeanen met notenallergieën.4
Nieuwe behandelingen en markten: geen pinda's
De standaardbehandeling voor voedselallergieën was tot nog toe slecht. Het standaard medische advies is om te voorkomen dat een patiënt voedingsmiddelen eet die allergieën veroorzaken.
Dr. Catsicas zegt echter dat de vooruitgang die de afgelopen jaren wordt geboekt in nieuwe behandelingen en therapieën reden geeft tot optimisme.
"Epicutane en orale immunotherapie zijn momenteel in klinische ontwikkeling en de resultaten wijzen tot nu toe op goede tolerantie en werkzaamheid", zegt hij.
"Biologische geneesmiddelen en anti-IgE-behandelingen – die zijn ontworpen om de antilichaamfunctie van IgE te verstoren – worden momenteel onderzocht op hun therapeutisch gebruik en de resultaten zijn veelbelovend."
Los daarvan hebben de toezichthouders in de VS, Europa, het VK en Zwitserland een baanbrekende behandeling goedgekeurd die helpt om de ernst van allergische reacties op pinda's te verminderen.
De behandeling, ontwikkeld door het door Nestlé overgenomen Aimmune Therapeutics, zorgt ervoor dat de gevoeligheid voor pinda's bij kinderen tussen 4 en 17 jaar geleidelijk wordt verminderd.
Dr. Catsicas zegt dat de groei van de markt voor voedselallergieproducten – zoals vervangende zuivelproducten en glutenvrije alternatieven – ook de keuze zou moeten verruimen en het leven van de getroffen gezinnen zou moeten vergemakkelijken.
De wereldwijde markt voor dergelijke producten zal tegen 2031 naar verwachting 23 miljard dollar bereiken, ten opzichte van 12 miljard dollar in 2020. Daarbij is het lactosevrije segment goed voor de grootste omzet voor de markt.5
Alternatieve melkproducten vormen een andere levendige markt. De vraag onder zowel lactose-intolerante als ethische consumenten is zo groot dat de Zweedse producent van veganistische melk Oatly bij zijn beursgang in mei 2021 een waardering van 10 miljard dollar heeft gekregen.
Een betere etikettering van levensmiddelen zou ook helpen om de allergiecrisis verder aan te pakken.
In oktober 2021 heeft het Verenigd Koninkrijk een nieuwe wetgeving inzake voedseletikettering ingevoerd, die voorschrijft dat op alle levensmiddelen die aan het publiek worden verkocht, elk ingrediënt moet worden vermeld.
De Wet van Natasha, vernoemd naar een 15-jarig meisje dat overleed na een allergische reactie op een broodje met sesam, wil allergiepatiënten vertrouwen geven in het voedsel dat ze kopen.
De hoop is dat andere landen, vooral ontwikkelingslanden, soortgelijke regels toepassen om consumenten te beschermen en toch overetikettering te voorkomen. Te veel 'kan bevatten'-etiketten kunnen immers de keuze voor veilige voedingsmiddelen in de weg staan. Voedselallergieën zijn een groeiende epidemie die veel jonge mensen treft.
Maar door meer innovatieve behandelingen en producten en een betere wetgeving kunnen we de strijd winnen.
