I am Article Layout

Selecteer uw beleggersprofiel:

Deze inhoud is uitsluitend bestemd voor een Adviseur en Institutionele belegger / consultant en Particuliere Belegger.

De film A Life on Our Planet heeft klimaatbeleid in een stroomversnelling gebracht

Augustus 2021
Marketingmateriaal

Duurzame trendomslag: the Attenborough-effect

De film A Life on Our Planet heeft klimaatbeleid in een stroomversnelling gebracht

Er is veel geschreven over duurzaam beleggen en de noodzaak om de leefbaarheid van onze planeet te beschermen. Maar al die verhalen samen, hebben nog niet zoveel in beweging gebracht als A Life on Our Planet. Dat is een film van David Attenborough, die in het najaar van 2020 op videodienst Netflix verscheen en heeft sindsdien heel veel losgemaakt. In Britse media worst zelfs al gesproken over het ‘Attenborough Effect’.

David Attenborough had het geluk dat zijn carrière op precies het goede moment van start ging. In 1954 begon de burgerluchtvaart aan een sterke bloeiperiode. Hierdoor was hij een van de eersten die op veel verschillende plekken de natuur met eigen ogen kon bekijken. Tijdens zijn loopbaan van meer dan zestig jaar heeft hij de wereld enorm zien veranderen. De film A Life on Our Planet is zijn verhaal over de grootste fout die de mensheid ooit heeft gemaakt – en zijn visie op hoe we die recht kunnen zetten. Daarin zitten volop lessen voor het dagelijks leven. Maar ook voor beleggers.

Attenborough gebruikt de kernramp in Tsjernobyl als metafoor voor de klimaatdreiging

De rode draad in de film is de metafoor tussen de kernramp in Tsjernobyl en de klimaatdreiging. In beide gevallen ontstaat door de ongelukkige combinatie van menselijke fouten en plek waar mensen niet meer kunnen wonen. Het verlies aan biodiversiteit is volgens Attenborough een van de grootste bedreigingen voor onze planeet. Dankzij allerlei ketens in de natuur, is het klimaat de afgelopen duizenden jaren zeer stabiel. De temperatuurschommelingen bleven in de voorgaande 10.000 jaar beperkt tot niet meer dan 1 graad Celsius. 

Grote uitdagingen

Dat evenwicht is al tijdens het leven van Attenborough uit balans geraakt. De gemiddelde temperatuur ligt dit jaar 1 graad Celsius hoger dan toen hij in 1937 werd geboren. Als we doorgaan alsof er niet aan de hand is, loopt het temperaratuurverschil op tot 4 graden Celsius in 2100. De opwarming van de aarde wordt behalve door een dalende biodiversiteit ook veroorzaakt door de hoge CO2-uitstoot als gevolg van menselijk handelen. A Life on Our Planet brengt in beeld hoe het aantal CO2-deeltjes in de atmosfeer tijdens zijn leven met de helft is toegenomen. De verbranding van fossiele brandstoffen is een grote boosdoener. Attenborough doet een oproep aan pensioenfondsen om daar niet langer in te beleggen: “Daarmee steunen ze bedrijven die een toekomst bedreigen, waarvoor hun klanten juist vermogen opbouwen.”

Met Marokko als voorbeeld laat hij zien hoe we een omslag kunnen maken. Rond de eeuwwisseling was het land op energiegebied volledig afhankelijk van de invoer van olie en aardgas. Vandaag de dag voorziet Marokko voor maar liefst 40% in de eigen behoefte. Dat doet het land volledig met duurzame bronnen, zoals bijvoorbeeld het grootste veld zonnepanelen ter wereld. De omslag gaat zo snel, dat Marokko rond 2050 kan uitgroeien tot een exporteur van duurzame energie.

Ontbossing is een andere reden voor klimaatverandering. Elk jaar worden er wereldwijd 15 miljard bomen omgehakt, vertelt Attenborough. Het Wereld Natuur Fonds heeft becijferd dat tussen 2004 en 2017 een gebied van 43 miljoen hectare van met name tropische bossen is omgehakt in Azië, Afrika, Oceanië en Latijns Amerika. Die oppervlakte is even groot als tienmaal die van Nederland. Het massaal verdwijnen van bomen heeft ook een groot effect op de biodiversiteit. Meer dan de helft van alle diersoorten leeft in tropische bossen. In een vierkante kilometer regenwoud, zijn vaak honderden verschillende bomen te vinden. Die diversiteit is even groot als in alle bossen van Noord-Amerika. De oplossing voor ontbossing ligt voor de hand: alleen bomen kappen in speciale bosgebieden waar ook meer dan voldoende nieuwe bomen worden aangeplant. 

De diversiteit aan bomen op een vierkante kilometer regenwoud, is vaak even groot als die in heel Noord-Amerika

Boomkap gebeurt behalve voor de houtopbrengst ook om land vrij te maken voor het verbouwen van gewassen. Wereldwijd wordt meer dan de helft van de vruchtbare grond inmiddels al door mensen verbouwd. Dat gebeurt niet altijd even zorgvuldig. Bodemuitputting vormt een van de grote bedreigingen voor de toekomstige voedselvoorziening. Het is des te pijnlijker als je bedenkt dat het overgrote deel van de gewassen niet eens door mensen wordt opgegeten. Runderen, varkens, pluimvee en andere dieren door mensen voor voeding gefokt worden, vormen inmiddels 60% van het totale gewicht van zoogdieren op onze planeet. Dat is veel meer dan mensen, die goed zijn voor ruim een derde. En dieren die in het wild leven – van muizen tot walvissen? Die zijn samen goed voor slechts 4% van het totale zoogdiergewicht.

Duurzame revolutie dichtbij huis

Volgens A Life on Our Planet hoeven we de grens niet over om een oplossing te vinden voor de schaarste aan vruchtbare landbouwgrond. Nederland loopt voorop op het vlak van het efficiënt en duurzaam verbouwen van gewassen. Binnen twee generaties zijn boeren en telers erin geslaagd om de totale oogstopbrengst te vertienvoudigen. Bovendien is het gebruik van water, pesticiden en kunstmest in deze periode afgenomen. Dat geldt overigens ook voor de CO2-uitstoot voor de landbouwindustrie. Nederland is uitgegroeid tot de een na grootste voedselexporteur ter wereld.

Veel van de uitdagingen waar we voor staan een gevolg van een grote bevolkingsgroei. Toen Attenborough in 1954 zijn carrière begon, woonden 2,7 miljard mensen op aarde. Tegenwoordig zijn dat er ongeveer 8 miljard. Het goede nieuws is dat de snelheid van die groei afneemt, omdat de levensverwachting toeneemt. Hierdoor blijven meisjes langer op school en stellen beginnen later aan kinderen. Als voorbeeld noemt Attenborough Japan. In dat land kreeg een vrouw rond 1950 gemiddeld drie kinderen. Dankzij een snel stijgende levensverwachting, waren dat er in 1975 nog maar twee.

Een gevolg van een stagnerende bevolkingsgroei en toenemende urbanisatie is dat sommige dorpen volledig verlaten worden. In China is het vissersdorpje Houtouwan bijvoorbeeld helemaal door flora en fauna overwoekerd sinds de laatste inwoners aan het begin van de jaren ’90 vertrokken. De natuur is zo mooi dat het dorpje dagelijks door honderden toeristen wordt bezocht. Dat geldt uiteraard niet voor Tsjernobyl, dat sinds de ramp in 1986 uitgestorven is. Maar hoewel er geen mens te vinden is, lopen er veel meer dieren rond dan voor de ramp. Attenborough benadrukt dat het een belangrijke les is om de wildernis terug te brengen op onze planeet. Want de geschiedenis laat zien dat de natuur daarvoor uiteindelijk altijd zelf wel ruimte vindt: met of zonder mensen. 

Om ervoor te zorgen dat onze aarde een leefbare planeet blijft, is het van groot belang om op allerlei verschillende gebieden actie ondernemen: van het tegengaan van het terugdringen van de CO2-uitstoot tot het tegengaan van ontbossing, en van het beschermen van de biodiversiteit tot het aanpakken van overbevolking. In een serie artikelen gaan we inzoomen op deze uitdagingen.